Ankara'nın Kalbinde Vakıf Eserleri Kayboldu: Tarihi Miras Yok Mu Ediliyor?

Ankara'nın en köklü semtlerinden Hacı Bayram'da, asırlar boyunca farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış vakıf eserleri adeta göz göre göre kayboluyor. Yangınlar, plansız imar faaliyetleri ve ilgisizlik, bu paha biçilemez kültürel mirası yok olmanın eşiğine getirdi. Hollanda'daki bir tabloda görülen 15 tarihi yapıdan sadece 7'sinin günümüze ulaşabilmesi, durumun vahametini gözler önüne seriyor. Bu kayıplar sadece binaların yıkılması değil, aynı zamanda Ankara'nın tarihi hafızasının silinmesi anlamına geliyor. Peki, bu kültürel soykırıma dur demek için neler yapılabilir?

ANKARA - BHA

Ankara’nın en eski yerleşimlerinden biri olan Hacı Bayram Mahallesi, üç bin yıla yaklaşan tarihiyle Roma’dan Osmanlı’ya, Cumhuriyet’ten günümüze kadar pek çok medeniyete ev sahipliği yaptı. Ancak başkentin kalbi niteliğindeki bu kadim mahallede birçok vakıf eseri ya yangınlar ya da imar çalışmaları sebebiyle tarihe karıştı.

Mahallenin ismini aldığı Hacı Bayram-ı Velî, 1430 yılında burada vefat ederek türbesine defnedildi. O günden bugüne kutsal bir merkez olarak bilinen bölge, hem dini hem kültürel mirasıyla Ankara’nın hafızasında derin izler bıraktı. Fakat 18. ve 19. yüzyıllarda ayakta olan pek çok eser, Cumhuriyet’in ilk yıllarında ve büyük yangınlarda kayboldu.

Şimşek’in aktardığı bilgilere göre, Hollanda’daki Rijkmuseum’da bulunan “Ankara Manzarası” tablosunda görülen 15 tarihi eserden yalnızca 7’si günümüze ulaşabildi. Aralarında İğneli Belkıs Camii, Cenabi Ahmet Paşa Hamamı, Hoca Paşa Camii, Haseki Camii, Yeğenbey Camii ve Kızıl Bey Camii ile Türbesi’nin de bulunduğu birçok değerli eser yok edildi.

Yıkımın sebepleri

• 1916 Ankara Yangını: Yeğenbey Camii bu yangında kül oldu.

• 1929 Tahtakale Yangını: Haseki Camii yok oldu.

• İstimlak ve İmar Çalışmaları: İğneli Belkıs Camii 1925’te, Hoca Paşa Camii 1938’de yıkıldı. Kızıl Bey Camii ve Türbesi ise 1931’de satılarak yerine Ziraat Bankası binası yapıldı.

• İhmaller: Bazı eserler bakımsızlıktan harap hale gelip zamanla ortadan kayboldu.

“Kültürel hafıza zarar gördü”

Araştırmacı-Yazar Mintez Şimşek, kaybolan bu eserlerin sadece fiziki yapılar olmadığını, aynı zamanda Ankara’nın kültürel hafızasının parçaları olduğunu belirtti. Şimşek, ilerleyen dönemlerde kaybolan diğer vakıf eserlerini de araştırmalarında ele alacağını ifade etti.

Ankara'nın Hacı Bayram Mahallesi'nde yaşanan vakıf eseri kayıpları, şehrin kültürel mirası için büyük bir tehdit oluşturuyor. Yangınlar, imar çalışmaları ve ihmaller sonucu İğneli Belkıs Camii, Cenabi Ahmet Paşa Hamamı gibi birçok değerli eser yok oldu. Araştırmacı Mintez Şimşek, bu kayıpların sadece fiziki yapılar olmadığını, aynı zamanda Ankara'nın kültürel hafızasının bir parçası olduğunu vurguluyor. Bu durum, tarihi eserlerin korunması ve gelecek nesillere aktarılması konusunda daha fazla çaba gösterilmesi gerektiğini açıkça ortaya koyuyor.