Türkiye'de aile bütçeleri alarm veriyor! TÜİK'in son verilerine göre, konut ve kira harcamaları vatandaşın cebini yakıyor. Gelir dağılımındaki adaletsizlik, harcama alışkanlıklarını nasıl etkiliyor? En düşük gelir grubunun bütçesinin üçte biri konuta giderken, israf edilen gıda ürünlerinde taze sebze ve meyveler başı çekiyor. Peki, bu durumun sosyo-ekonomik etkileri neler? İşte, aile bütçelerindeki bu çarpıcı değişimlerin perde arkası ve uzman yorumları...

Gelire göre sıralı yüzde 20'lik gruplar itibarıyla tüketim harcamalarının 2024 yılındaki dağılımına bakıldığında; en yüksek gelir grubu olan beşinci yüzde 20'lik grupta yer alan hanehalkları, ulaştırma harcamalarına (motorlu taşıt alımları, akaryakıt, yolcu taşımacılığı, araç bakım ve onarımı vb.) yüzde 26,6, konut ve kira harcamalarına yüzde 22,1 ve gıda ve alkolsüz içecekler harcamalarına yüzde 12,8 pay ayırdı.

En düşük gelir grubu olan birinci yüzde 20'lik grupta yer alan hanehalkları ise, konut ve kira harcamalarına yüzde 33,2, gıda ve alkolsüz içecekler harcamalarına yüzde 30,4 ve ulaştırma harcamalarına yüzde 10,1 pay ayırdı.

TEMEL GELİR KAYNAĞINA GÖRE HARCAMA KALIPLARI DEĞİŞTİ

Temel gelir kaynağı maaş, ücret, yevmiye geliri olan hanehalkları; konut ve kira harcamalarına yüzde 24,0, gıda ve alkolsüz içecekler harcamalarına yüzde 16,4 ve ulaştırma harcamalarına yüzde 23,0 pay ayırırken, müteşebbis geliri olan hanehalkları; konut ve kira harcamalarına yüzde 21,6, gıda ve alkolsüz içecekler harcamalarına yüzde 18,4 ve ulaştırma harcamalarına ise yüzde 26,4 pay ayırdı.

TEK KİŞİLİK HANELER KONUT VE KİRAYA KALABALIK HANELERDEN BİR BUÇUK KATTAN DAHA FAZLA PAY AYIRDI

Hanehalkı büyüklüğüne göre tüketim harcamalarının 2024 yılındaki dağılımına bakıldığında; tek kişilik hanehalkları, konut ve kira harcamalarına yüzde 35,2, gıda ve alkolsüz içecek harcamalarına yüzde 15,1 ve ulaştırma harcamalarına yüzde 14,4 pay ayırdı.

Hanehalkı büyüklüğü 6 ve daha fazla kişi olan hanehalkları, gıda ve alkolsüz içecekler harcamalarına yüzde 24,7, konut ve kira harcamalarına yüzde 22,4 ve ulaştırma harcamalarına yüzde 20,4 pay ayırdı.

EN FAZLA İSRAF OLAN GIDA GRUBU TAZE MEYVE VE SEBZELER OLDU

Gelir düzeyi arttıkça gıda ürünlerini çöpe atarak israf etme sıklığının arttığı gözlendi.

Hanehalkları tarafından en fazla israf edilen gıda grupları incelediğinde ise; en büyük payı yüzde 40,1 ile taze meyve ve sebze alırken, bunu yüzde 32,0 ile ekmek, yüzde 14,3 ile süt ve süt ürünleri izledi.

TÜİK'in 2024 yılı hanehalkı tüketim harcamaları verilerine göre, konut ve kira harcamaları aile bütçelerinde önemli bir yer tutuyor. Gelir grupları arasında harcama öncelikleri değişirken, düşük gelirli hanelerin konut ve kiraya ayırdığı pay dikkat çekiyor. Tek kişilik haneler, kalabalık hanelere göre konut ve kiraya daha fazla pay ayırırken, gelir düzeyi arttıkça gıda israfı da artıyor. En çok israf edilen gıda ürünleri ise taze meyve ve sebzeler oldu.