Aygaz, kültürel mirasa verdiği değeri bir kez daha göstererek Sagalassos Antik Kenti'ne 20 yıldır kesintisiz destek sağlıyor. Bu uzun soluklu destek sayesinde, antik kentte yapılan kazılarda önemli keşiflere imza atılıyor ve tarihin derinliklerindeki sırlar gün yüzüne çıkıyor. Son olarak bulunan sfenks figürü ve mermer heykeller, Sagalassos'un gizemini daha da artırıyor. Aygaz'ın bu anlamlı katkısı, Türkiye'nin kültürel zenginliklerinin korunması ve gelecek nesillere aktarılması açısından büyük önem taşıyor. Sagalassos'taki çalışmalar, sadece arkeoloji dünyasını değil, tüm insanlığı heyecanlandırıyor.
Aygaz, 2005 yılından bu yana destek verdiği Sagalassos Arkeolojik Araştırma Projesi’nde 20’nci yılını kutluyor.
2024 yılından itibaren Koç, Bilkent, KU Leuven ve Brüksel Vrije üniversitelerinin oluşturduğu uluslararası konsorsiyumla yürütülen projede, Agora Gymnasiumu ve Güneydoğu Caddesi ile Sokak Çeşmesi restorasyon çalışmaları hızla ilerliyor. UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici Listesi’nde yer alan antik kente katkılarını sürdüren Aygaz, Türkiye’nin kültürel mirasını koruma yolundaki en uzun soluklu destekçilerden biri olmaya devam ediyor.
Aygaz, 2005 yılından bu yana ana sponsorluğunu üstlendiği Sagalassos Arkeolojik Araştırma Projesi’ne 20 yıldır katkı vermeye devam ediyor. Türkiye’nin en iyi korunmuş antik kentlerinden biri olan Burdur’un Ağlasun ilçesindeki Sagalassos kazıları, 2024-2029 yılları boyunca Koç, Bilkent, KU Leuven ve Brüksel Vrije üniversitelerinin yer aldığı uluslararası bir konsorsiyum tarafından yürütülecek. İlgili konsorsiyum Bilkent Üniversitesi'nin Türk Kazı Başkanlığıyla birlikte çalışacak. Aygaz, yeni dönemde de projenin en önemli destekçileri arasında yer almayı sürdürecek. Aygaz Genel Müdürü Melih Poyraz, “Sagalassos’taki çalışmalarda tam 20 yıldır yeni buluntuların ortaya çıkması, tarihin derinliklerindeki bilgilerin günümüze ulaşmasını sağlayan son derece mutluluk verici bir gelişme” dedi.
Son kazılarda sfenks Tanrı Tutu figürü ve biri ay tanrısı Men’e, diğeri Hermes’e ait olmak üzere iki adet gerçek boyutlu mermer heykel bulundu. Sagalassos’un 2029’a kadar planlanan kazı çalışmaları programı kapsamında, Agora Gymnasiumu’nun restorasyonu ile Güneydoğu Caddesi ve caddenin sınırında bulunan Sokak Çeşmesi’nin anastilosis çalışmaları hedefleniyor. 2024 yılında Gymnasium’un batı portikosunda ön restitüsyon çalışmaları tamamlandı; Sokak Çeşmesi’nde ise kazılar ilerletilerek çökmüş mimari parçaların belgelenmesi yapıldı. Bu çalışmaların tamamlanmasıyla birlikte ziyaretçiler, artık antik kentin özgün yollarını kullanarak Yukarı Agora’ya ulaşma deneyimi yaşayacak.
Sagalassos’taki son keşifler
Sagalassos’taki son çalışmalarda birden fazla yeni buluntuya ulaşıldı. Bunlardan biri, 2004 yılında Hamam-Gymnasion’un kuzey frigidariumunda (soğuk mekân) bulunan kabartma bezemeli mermer levhaların yeniden incelenmesiyle ortaya çıktı. Bu parçalar, ince mermer kaplamalar üzerine kazıma tekniğiyle işlenmiş daha geniş kapsamlı bir Mısırlılaştırılmış duvar dekorasyon programının parçasını oluşturuyor. Sahnede, üslup verilmiş bir kapının lento taşının üzerinde duran sfenks-tanrı Tutu hâkim. Kapının iki yanında Yukarı ve Aşağı Mısır’ın taçlarını giyen figürler yer alıyor; bu, Tutu’nun her iki ülke üzerindeki koruyucu gücünü simgeliyor. Sfenksin üzerinde şahin tanrı Horus betimlenirken, sol tarafta timsah tanrı Sobek görülüyor. Bu bütünün ikonografisi, ilahi krallık ve koruyucu güçler temasını vurguluyor. Tutu bir muhafız tanrı olarak, Horus kraliyet otoritesinin cisimleşmiş hâli olarak ve Sobek Nil’in gücünün bir tezahürü ve Tutu’nun bir müttefiki olarak yer alıyor.
Böyle bir ikonografinin Mısır dışındaki örnekleri bilinmediğinden, bu sahne Nil Ülkesi dışında Mısır tanrılarına adanmış kutsal mekânlardaki dekorasyon programına benzersiz bir ışık tutuyor.
Bir diğer önemli keşif ise, Güneydoğu Caddesi’nin Yukarı Agora’ya ulaştığı kavşakta yer alan bir çeşmenin yakın zamanda yapılan kazılarından geldi. Burada biri ay tanrısı Men’e, diğeri Hermes’e ait olmak üzere iki adet gerçek boyutlu mermer heykel bulundu. Çeşmenin önünde bulunan Men heykeli, omuzlarının arkasındaki hilal ve tunik, pantolon, pelerin ile Frig başlığı gibi doğulu kıyafetleriyle tanınan Anadolu’nun ay tanrısını betimliyor. Stil analizi, bu eseri İ.S. 2. yüzyılın ortalarına veya sonlarına tarihliyor ve Sagalassos Men’ini bu tanrının günümüze ulaşmış en eski tam boy mermer tasviri yapıyor. Yüksek nitelikli bir Dokimeion atölyesinde üretilmiş olması ve şehrin önemli bir çeşmesinde sergilenmesi, heykelin dini, estetik ve kamusal önemini vurguluyor. Atletlerin ve gençlerin koruyucusu olan Hermes ise çeşmenin hemen arkasında yer alan Gymnasion’da – yani kentin eğitim merkezinde – bulundu. Çeşmenin yakınındaki Hermes heykeli sol koluna ve omzuna atılmış bir chlamys dışında çıplak olarak betimleniyor. Yüzeyinde Hristiyanlık döneminde yapılmış değişiklikler görülse de duruşu, oranları ve draperisi heykeli İ.S. 2. yüzyılın ortalarına veya sonlarına tarihliyor ve Perge, Korinthos, Side ve Baiae’deki tipolojik paralellere bağlıyor. Men ve Hermes heykelleri birlikte hem yerel kült geleneklerini hem de daha geniş Greko-Romen heykel tiplerinin Sagalassos’un kentsel ve dini dokusuna nasıl entegre edildiğini yansıtıyor.
“20 yıldır Sagalassos’un ortaya çıkarılmasına tanık olmanın heyecanını yaşıyoruz”
Aygaz Genel Müdürü Melih Poyraz, Anadolu’nun kültürel mirasının gelecek nesillere ulaştırılmasında oynadıkları rolden gurur duyduklarını belirtti ve yaptığı açıklamada, “Sagalassos’taki çalışmalarda tam 20 yıldır, antik kentin, tarihin derinliklerinden adeta iğneyle kuyu kazılarak, bin bir emekle ortaya çıkarılmasına tanık olmanın heyecanını yaşıyoruz. Bu süre zarfında Antoninler Çeşmesi’nden Yukarı Agora’ya kadar pek çok anıt, Aygaz’ın katkılarıyla yeniden hayat buldu. Antoninler Çeşmesi’nin restorasyonu, Aygaz’ın desteğinin en somut simgelerinden biri oldu. 2010 yılında çeşmenin suyla kavuşması o dönemde hem arkeoloji dünyası hem de kurumumuz için unutulmaz bir kilometre taşıydı. Yukarı Agora’yı Akdeniz’deki en iyi korunmuş ve restore edilmiş, geniş halk kitleleri tarafından tanınan ve ziyaretçilerine özel bir deneyim sunan antik meydanlardan birine dönüştürdük. 2026’da 65. yılını kutlamaya hazırlanan şirketimiz, enerji sektöründeki öncü rolünün yanı sıra, toplumsal sorumluluk anlayışıyla kültürel mirasın korunması ve gelecek nesillere aktarılması yönündeki çalışmalarını da sürdürüyor. UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici Listesi’nde yer alan Sagalassos’a önümüzdeki yıllarda da katkı sunmaya devam edeceğiz” dedi.
“Olağanüstü korunmuş yapısı, Sagalassos’u evrensel değere sahip bir kültürel hazine haline getirmektedir”
Sagalassos Antik Kenti Kazı Başkanı Prof. Dr. Peter Talloen antik kentin tarihini gün yüzüne çıkarmak üzere yürütülen çalışmalarda gelinen noktayı ve heyecan verici gelişmeleri anlattı. Talloen “Sagalassos Kazı Başkanı olarak, antik kentimizin Akdeniz’in en iyi korunmuş yerleşimlerinden biri olduğunu ve yüzyıllar boyunca süregelen kentsel yaşam, kültür ve dayanıklılığa dair eşsiz bir pencere sunduğunu gönül rahatlığıyla söyleyebilirim. Olağanüstü korunmuş yapısı, Sagalassos’u yalnızca bilimsel keşiflerin yapıldığı bir alan değil, aynı zamanda evrensel değere sahip bir kültürel hazine haline getirmektedir. Bu süreçte Aygaz’ın desteği büyük önem taşımaktadır. Aygaz’ın katkıları sayesinde Sagalassos’un zengin mirasını görünür kılıyor, anıtlarını sürdürülebilir bir şekilde koruyup sunuyor ve bu olağanüstü mirasın hem yerel toplumda gurur kaynağı olmasını hem de dünya çapında ilham verici, eğitici ve etkileyici bir değer olarak yaşamasını sağlıyoruz” ifadelerini kullandı.
Yeni dönemde Agora Gymnasium’u, Güneydoğu Caddesi ve Sokak Çeşmesi restore edilecek
Aygaz’ın 2024’te başlayan 4. dönem desteği ile beş sene sürecek koruma ve anastilosis programı kapsamında Yukarı Agora ve meydana erişim sağlayan yollar da dahil olmak üzere Sokak Çeşmesi’nin etrafındaki kentsel alanda bulunan yapıların araştırılması, belgelenmesi ve halka açılması çalışmaları devam ediyor. Bu program sonucunda Agora Gymnasium’unun restorasyonu ve Güneydoğu Caddesi ve Sokak Çeşmesi’nin restorasyonu hedefleniyor. Bu kapsamda 2025’te, Sokak Çeşmesi’nin ve yeni keşfedilen sütunlu caddenin doğu tarafında kalan son kısmında bir kazı çalışması yürütülüyor. Bu çalışma Doğu kısmına ait in situ haldeki çökmüş mimari parçaların belgelenmesine, Güneydoğu Agora Caddesi'nin bir başka bölümünün açığa çıkarılmasına olanak sağlayacak. Yapının mimari özellikleri, heykel süslemeleri ve epigrafik programı hakkında ek bilgiler edinilirken kemerli kapıların anastilosis potansiyelini değerlendirmek için yıkılan tüm mimari elemanlar yıkıldıkları yerde belgeleniyor ve daha detaylı analiz için taş platformlar üzerine yerleştiriliyor. Öte yandan, restore edilen yukarı Sagalassos kentine gelen ziyaretçiler için MS 6. yüzyıla ait döşemenin, otantik bir giriş yolu olarak kullanılması adına çalışmalar sürüyor. Böylelikle aşağı şehirden gelen ziyaretçiler, Sokak Çeşmesi’nden Agora’ya geçmeden önce keyifli bir dinlenme noktası buluyor. Ayrıca, Sokak Çeşmesi’ne yeniden su kazandırma çalışmalarıyla bu alanın özgün işlevine kavuşturulması da hedefleniyor.
20 yıllık yolculuk: Antoninler Çeşmesi’nden Yukarı Agora’ya
Aygaz’ın ilk yerleşim izleri milattan önce 4200 yıllarına kadar uzanan Sagalassos’ta yürütülen kazı çalışmalarına desteği 2005 yılında başladı. İlk olarak, Roma İmparatoru Marcus Aurelius dönemine tarihlenen görkemli Antoninler Çeşmesi restore edildi ve 2010’da yeniden suya kavuştu. 2011–2017 yılları arasında Yukarı Agora’da üç anıtsal kapı ve dört onursal sütun ayağa kaldırıldı. 2017–2023 döneminde ise Agora döşemesi restore edilerek alan müze atmosferine dönüştürüldü. Böylece Yukarı Agora, Akdeniz’in en iyi korunmuş ve restore edilmiş antik meydanlarından biri haline geldi.
Aygaz'ın 20 yıldır desteklediği Sagalassos Arkeolojik Araştırma Projesi, antik kentin zengin tarihini gün yüzüne çıkarmaya devam ediyor. Son kazılarda bulunan sfenks tanrı Tutu figürü ve ay tanrısı Men ile Hermes'e ait mermer heykeller, bölgenin kültürel önemini bir kez daha ortaya koyuyor. Proje kapsamında Agora Gymnasiumu'nun restorasyonu, Güneydoğu Caddesi ve Sokak Çeşmesi'nin anastilosis çalışmaları hızla ilerliyor. Aygaz'ın desteğiyle Sagalassos, ziyaretçilerine eşsiz bir deneyim sunarken, kültürel mirasımızın korunması adına önemli bir örnek teşkil ediyor.
