Çeviri dünyası yapay zekanın yükselişiyle büyük bir dönüşüm geçiriyor. Uzmanlar, yapay zeka destekli çevirilerin hız ve kapasite açısından önemli avantajlar sunduğunu kabul ederken, insan çevirmenlerin benzersiz yeteneklerinin hala vazgeçilmez olduğunu vurguluyor. Dil sadece kelimelerden ibaret değil; duygu, bağlam ve kültürel nüanslar da içeriyor. Bu nedenle, kritik konularda hala insan uzmanlığına güveniliyor. Çevirmenler, yapay zeka çağında kendilerini sadece çeviri yapan değil, aynı zamanda metni düzenleyen, bağlamı analiz eden ve yapay zeka çıktısını denetleyen dil ve kültür uzmanları olarak yeniden tanımlayacaklar.
Yapay zeka temelli çeviri araçlarının, yüksek hızda ve kapasitede çeviri yapabilmeleri ile son yıllarda öne çıktığını dile getiren uzmanlar, insan çevirmenlerin ve yapay zekanın ürettiği çevirilerin, dilin yalnızca sözcüklerden ibaret olmadığını gösterdiğini söylüyor.
Kritik öneme sahip konularda hala makinelere değil insan çevirmenlere güvenildiğini kaydeden Mütercim ve Tercümanlık Bölümünden Öğr. Gör. Gözde Büklüm, “Yapay zeka çağında çevirmenler, sadece çeviri yapan değil; metni düzenleyen, bağlamı analiz eden ve yapay zekâ çıktısını denetleyen dil ve kültür uzmanları olarak kendilerini tekrar tanımlayacaklar.” dedi.
Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi (İTBF) Mütercim ve Tercümanlık Bölümü (İngilizce) Öğr. Gör. Gözde Büklüm, 30 Eylül Çeviri Günü dolayısıyla, yapay zekanın çeviri alanında getirdiği değişimleri ve çevirmenlik mesleğinin geleceğini değerlendirdi.
Çeviriler bağlama göre farklılaşıyor
Günümüzde hızla gelişen yapay zeka teknolojileri ve beraberinde getirdiği yeniliklerle, çeviri alanında köklü değişimlere şahit olunduğunu ifade eden Büklüm, şöyle devam etti:
Yapay zeka temelli çeviri araçları, yüksek hızda ve kapasitede çeviri yapabilmeleri ile son yıllarda öne çıktı. Sundukları çeviriler, gündelik dilde, teknik alanlarda ve dil verisi açısından zengin dil çiftlerinde çoğunlukla başarılı sonuçlar veriyor. Bu durum haliyle çevirmen adaylarını biraz paniğe sürüklemiş durumda. Peki mesleğimiz elden gidiyor mu? Yapay zeka teknolojileri gerçekten insan çevirmenlerin yerini alacak mı? Bu sorunun cevabını bulmak için çevirilerin ne tür bağlamlarda kullanılacağını değerlendirmemiz gerekli.
İnsan çevirmenlerin ve yapay zekânın ürettiği çeviriler, dilin yalnızca sözcüklerden ibaret olmadığı noktasında keskin bir çizgi ile ayrılıyor. Duygu, bağlam, niyet ve kültürel katmanlar, çevirinin makineler tarafından yapılmasını zorlaştıran öğeler. Aynı cümlenin farklı bağlamlara göre farklı anlamlar içerebildiği, yer aldığı kültüre ve zaman dilimine göre farklı ifadelerin tercih edilmesi gerektiği durumlarda henüz yapay zeka temelli araçlar başarılı sonuçlar sunamıyor. Bu sonuçlar, çevirinin tek bir doğru karşılığı olan yalın bir dil aktarımı olmadığını bize kanıtlıyor.”
Bazı alanlarda hâlâ insan uzmanlığına ihtiyaç var
Teknik belgelerde yapay zekânın etkili olabildiğini dile getiren Öğr. Gör. Gözde Büklüm, “Teknik belgeler gibi daha standartlaşmış metin türlerinde veya karmaşık olmayan cümle yapılarında yapay zekâ etkili ve başarılı çeviriler ortaya koyuyor, evet. Fakat edebi çeviri, reklam çevirileri, hukuk metinleri, sağlık sektörü, simultane çeviri ya da kültürel açıdan yoğun altyazı çevirileri ve oyun çevirisi gibi alanlarda insan uzmanlığına hala ihtiyaç duyuluyor. Yapay zeka uygulamaları deyim, ironi, metafor ve kültürel referansları anlamakta ve çevirmekte henüz yetersiz kalıyor. Bu türlerde bağlamı anlamak, sözcüklerin arkasındaki kastedileni yorumlamak ve hedef kültüre uygunluk sağlamak, makine çevirisinin zorlandığı noktalar.” dedi.
Çevirmenler dil ve kültür uzmanı olarak yeniden tanımlanacak
Çeviriyi kullanacak kişilerin kendi prestijlerine ve imajlarına gölge düşürmemek için çeviride kaliteyi ve nüansları gözettiğini, o yüzden yapay zeka çevirisine henüz çoğu kullanıcının sıcak bakmadığını da söyleyen Öğr. Gör. Gözde Büklüm, “Kritik öneme sahip konularda hala makinelere değil insan çevirmenlere güveniliyor. Yine de teknolojinin çeviri süreçlerinde artık hep yer alacağını ve geliştirmelere açık olacağını kabul etmemiz gerekli. Teknolojiyi iyi kullanan ve çeviri yaptıkları dilin kültürüne hakim olan çevirmenler bu süreçte rekabet avantajı elde edecekler ve çevirmenlik meslek tanımı biraz daha değişmiş olacak. Yapay zeka çağında çevirmenler, sadece çeviri yapan değil; metni düzenleyen, bağlamı analiz eden ve yapay zekâ çıktısını denetleyen dil ve kültür uzmanları olarak kendilerini tekrar tanımlayacaklar.” ifadesinde bulundu.
20 yılı aşkın süredir bilgisayar destekli çeviri araçları derslerde var
Yapay zekanın bir tehditten çok, dikkatli ve etik kullanıldığında faydalı bir araç olarak değerlendirilebileceğini anlatan Öğr. Gör. Gözde Büklüm, “Aslına bakarsanız çeviride bilgisayarları kullanmak konusu bizim yeni tanıştığımız bir olgu da değil. Mütercim ve Tercümanlık bölümlerinde yer alan derslerde bilgisayar destekli çeviri programlarının kullanımı 20 yılı aşkın süredir öğrencilere sunuluyor. Bu araçlar sayesinde öğrenciler hem hızlı hem kaliteli çeviri yapabilmeyi öğreniyor. Yapay zeka da bu gereçler gibi zaman kazanmak ve ilk taslakları oluşturmak konusunda işimizi son derece kolaylaştırıyor ve müfredatımızda yapay zeka kullanımına yönelik dersler bulunuyor. Üniversitemizin Mütercim-Tercümanlık Bölümü’nde yapay zeka konusunda yapılan dersler, seminerler ve atölyeler, öğrencileri geleceğe hazırlamak adına önemli bir rol oynuyor. Öğrencilerimize dil uzmanı olarak yeni teknolojileri nasıl kullanacakları konusunda yol göstermeyi hedefliyoruz.” şeklinde sözlerini tamamladı.
Kaynak: (KAHA) Kapsül Haber Ajansı
Üsküdar Üniversitesi Öğr. Gör. Gözde Büklüm, yapay zeka çeviri araçlarının gelişimiyle birlikte çevirmenlik mesleğinin geleceğini değerlendirdi. Yapay zeka teknik metinlerde başarılı olsa da, edebi çeviri, hukuk metinleri gibi alanlarda insan uzmanlığına ihtiyaç duyuluyor. Çevirmenler, yapay zekayı bir tehdit olarak değil, dikkatli kullanıldığında faydalı bir araç olarak görmeli ve dil ile kültür uzmanlıklarını geliştirerek bu süreçte rekabet avantajı elde etmelidir. Üniversitelerin Mütercim-Tercümanlık bölümleri, öğrencilerini bu yeni çağa hazırlamak için yapay zeka kullanımına yönelik dersler ve atölyelerle desteklemektedir.
