2024 yılı Türkiye için atık yönetimi açısından kara bir leke olarak kayıtlara geçti. Üretilen 120 milyon ton atık, çevre uzmanlarını endişelendiriyor. Rakamlar, tehlikeli atıkların artışını ve geri dönüşüm oranlarının yetersizliğini gözler önüne seriyor. Bu durum, sürdürülebilir bir gelecek için acil önlemler alınması gerektiğini işaret ediyor. İmalat sanayiinden maden işletmelerine, termik santrallerden belediyelere kadar her sektörde atık üretimi katlanarak artıyor. Peki, bu gidişatı durdurmak için neler yapılmalı?
İmalat sanayinde 4,2 milyon tonu tehlikeli olmak üzere 24,4 milyon ton atık üretildi. Bu atıkların yüzde 70,1’i satıldı veya lisanslı tesislere gönderildi, yüzde 12,1’i geri kazanıldı, yüzde 10,8’i düzenli depolama tesislerine gönderildi.
Maden işletmelerinde, dekapaj malzemesi hariç 40,5 milyon ton, dahil edildiğinde ise 1 milyar 61 milyon ton atık oluştu. Atıkların yüzde 85,1’i pasa sahalarında, barajlarda veya depolama tesislerinde bertaraf edilirken, yüzde 12,5’i ocak içine geri dolduruldu.
Termik santrallerde 10,4 bin tonu tehlikeli olmak üzere 26,5 milyon ton atık üretildi. Bu atıkların yüzde 84,6’sı kül ve cüruflardan oluştu. Atığın yüzde 86,9’u kül dağı, barajı veya depolama tesislerinde bertaraf edildi. OSB’lerde altyapı ve arıtma faaliyetleri sonucu 397 bin ton atık oluştu; bunun yüzde 95,5’i atık işleme tesislerine gönderildi.
Belediyelerde 2024 yılında 32,3 milyon ton kentsel atık toplandı. Toplam 1.401 belediyeden 1.392’sinde atık hizmeti verildi. Toplanan atıkların yüzde 88,9’u atık işleme tesislerine, yüzde 10,9’u ise belediye çöplüklerine gönderildi. Kişi başına düşen günlük atık miktarı 1,09 kilogram olarak hesaplandı.
Belediyeler tarafından işletilen atıksu arıtma tesislerinde 353 bin ton arıtma çamuru (kuru madde) oluştu.
ATIK İŞLEME TESİSLERİNDE 195 MİLYON TON ATIK İŞLENDİ
TÜİK verilerine göre atık bertaraf ve geri kazanım tesislerinde toplam 195 milyon ton atık işlendi. Bunun 139 milyon tonu bertaraf edildi, 56 milyon tonu geri kazanıldı.
Düzenli depolama tesislerinde 138 milyon ton atık bertaraf edilirken, yakma tesislerinde 448 bin ton, beraber yakma (ko-insinerasyon) tesislerinde ise 4,7 milyon ton atık enerji üretiminde değerlendirildi. Kompost tesislerinde 124 bin ton, diğer geri kazanım tesislerinde ise 51,5 milyon ton metal, plastik, kâğıt ve mineral türü atık geri kazanıldı.
TÜİK verilerine göre 2024'te Türkiye'de toplam 120 milyon ton atık üretildi. İmalat sanayiinde 24,4 milyon ton, madenlerde 40,5 milyon ton, termik santrallerde 26,5 milyon ton, OSB'lerde 397 bin ton ve belediyelerde 32,3 milyon ton atık oluştu. Atık işleme tesislerinde 195 milyon ton atık işlenirken, bunun 139 milyon tonu bertaraf edildi ve 56 milyon tonu geri kazanıldı. Kişi başına düşen günlük atık miktarı ise 1,09 kilogram olarak hesaplandı. Artan atık üretimi, daha etkili atık yönetimi stratejileri ve geri dönüşüm oranlarının artırılması gerekliliğini vurguluyor.
