Türkiye, 2024/25 sezonunda çekirdeksiz kuru üzüm ihracatında dikkat çekici bir başarıya imza attı. İhracat miktarında son 25 yılın en düşük seviyesi görülmesine rağmen, elde edilen gelir tüm zamanların en yükseği oldu. Bu durum, ihracat fiyatlarındaki önemli artıştan kaynaklandı. Ancak, uzmanlar rekoltedeki düşüşün devam edebileceği konusunda uyarıyor. Peki, bu tarihi başarının arkasındaki faktörler neler ve gelecekte Türkiye'yi neler bekliyor?
Çekirdeksiz kuru üzümde 2024/25 sezonu Türkiye için tarihe geçti. 153 bin 593 tonluk ihracatla son 25 yılın en düşük ihracat miktarı kaydedilirken, 546,5 milyon dolarlık ihracat geliriyle bugüne kadarki en yüksek döviz girdisine ulaşıldı.
Türkiye, 2023/24 sezonunda 207 bin ton ihracatla 489 milyon dolar gelir elde etmişti. 2024/25 sezonunda miktarda yüzde 26’lık düşüş yaşanırken, ihracat fiyatlarının dolar bazında yüzde 51 artması sayesinde gelir yüzde 12 yükseldi.
Türkiye’nin bundan önceki yıllarda miktar bazında ez az çekirdeksiz kuru üzüm ihraç ettiği sezon 184 bin 940 tonla 2013/14 sezonu olmuştu. Çekirdeksiz kuru üzüm ihracatından en çok döviz getirisi elde edilen sezon ise; 535 milyon dolarlık tutarla 2012/13 sezonuydu.
Türkiye’nin bağcılığa yaptığı yatırımla Manisa-Denizli-İzmir üçgeninde 1 milyon 200 bin dönüm sultani çekirdeksiz üzüm üretim kapasitesine ulaştığını, verimde de büyük artışlara ulaşıldığını ve 330 bin ton çekirdeksiz kuru üzüm üretim, 250-260 bin ton ihracat yapar güce kavuştuğunu dile getiren Ege İhracatçı Birlikleri Sürdürülebilirlik ve Organik Ürünler Koordinatörü, Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Mehmet Ali Işık, küresel iklim krizinin etkilerinin çekirdeksiz kuru üzümde son 3 sezondur çok sert hissedildiğinin altını çizdi.
Rekoltedeki düşüş 2025/26 sezonunda da sürecek
Çekirdeksiz kuru üzümde 2025/26 sezonunda rekoltenin uzun yıllar ortalamasının yüzde 40-50 aralığında altında kalacağının görüldüğünü dillendiren Işık, “Çekirdeksiz kuru üzümde üretimde dünya liderliğimizi kaybedebiliriz. Uluslararası Kuruyemiş ve Kuru Meyve Konseyi (INC) verileri bu tehlikeye işaret ediyor. İhraç fiyatlarındaki artış ihracatımızı da tehdit eder boyuta ulaştı. İran, Hindistan, Çin gibi ülkelere göre ton başına 1000 dolar daha pahalı konuma geldik. Türk ihracatçıları olarak uzun yıllar mücadele ederek dünya pazarlarında lider konuma yükseldik. İhracatta dünya liderliğimizi sürdürmek ve üretimde tekrar dünya liderliğine yükselmemiz için sektörün tüm bileşenleri yeni bir yol haritası ortaya koymalıyız. Küresel iklim krizinin etkilerini azaltacak sulama, ilaçlama, örtü altı üretim başta olmak üzere gerekli adımları atmalıyız” diye konuştu.
Türkiye, 2024/25 sezonunda 84 ülkeye çekirdeksiz kuru üzüm ihraç ederken ilk sırada 169 milyon 304 bin dolarla İngiltere yerini korudu.
İkinci sırada 64,3 milyon dolarla Hollanda yer alırken, İtalya 51 milyon dolarla üçüncü sıranın sahibi oldu. Almanya’ya 48 milyon dolarlık, Fransa’ya 33 milyon dolarlık çekirdeksiz kuru üzüm ihraç ettik.
Çekirdeksiz kuru üzüm ihracatında ilk ondaki diğer ülkeler şöyle sıralandı;
İspanya 22,5 milyon dolar
Japonya’ya 17,3 milyon dolar,
Avustralya 16 milyon dolar,
Kanada 15 milyon dolar
Belçika 14,9 milyon dolar
İlk 10 ülkeye 451 milyon dolarlık kuru üzüm ihraç eden Türkiye, diğer ülkelere 95 milyon dolarlık kuru üzüm gönderdi.
Türkiye, 2024/25 sezonunda 153 bin 593 ton çekirdeksiz kuru üzüm ihracatı yaparak son 25 yılın en düşük ihracat miktarını kaydetti. Buna rağmen, ihracat fiyatlarındaki artış sayesinde 546,5 milyon dolarlık rekor döviz geliri elde edildi. 2023/24 sezonuna göre ihracat miktarında %26'lık bir düşüş yaşanırken, gelir %12 arttı. Uzmanlar, küresel iklim krizinin etkileri ve rekoltedeki düşüş nedeniyle Türkiye'nin üretimde dünya liderliğini kaybedebileceği uyarısında bulunuyor. Sektörün, sürdürülebilir çözümler için acil adımlar atması gerektiği vurgulanıyor. En çok ihracat yapılan ülke ise İngiltere oldu.
