Rize, beklenen sel felaketi öncesinde alınan kritik bir kararla büyük bir faciadan döndü. Vali İhsan Selim Baydaş'ın gece yarısı verdiği tahliye emri, yüzlerce insanın hayatını kurtardı. Uzmanların uyarıları ve hızlıca devreye sokulan önlemler, Rize'nin bu felaketi ucuz atlatmasını sağladı. Peki, bu kararın arkasında yatan detaylar nelerdi? Erken uyarı sistemleri ve afet yönetimi konusundaki hazırlıklar ne kadar etkili oldu? İşte Rize'de yaşanan sel felaketinin perde arkası ve alınan önlemlerin önemi...
RiZE-BHA
Vali İhsan Selim Baydaş, DSİ ve Meteoroloji verilerini değerlendiren uzmanların uyarıları üzerine gece saat 01.48’de kritik bir karar alıyor. Riskli bölgelerde tahliye başlatılıyor. Güvenlik güçleri sokak sokak dolaşıyor, camilerden anonslar yapılıyor. Ve sabaha karşı 05.00 sularında sel geliyor. O an alınan karar sayesinde 300’e yakın insanın hayatının kurtulduğu söyleniyor. Mal kaybı büyük, ama can kaybının olmaması en büyük teselli.
Hazırlığın önemi
Vali’nin anlattıklarından ve sahada gördüklerimizden şu çıkıyor: Sel öncesi yapılan dere ve menfez temizliği, felaketin boyutunu sınırlamış. Sular engellere takılmadan akınca, zarar en aza inmiş. Bu, afet yönetiminde örnek alınması gereken bir tablo.
Vali Baydaş, sel öncesinde yapılan dere ve menfez temizliğinin büyük zararları önlediğini ifade etti. İki yıldır yürütülen çalışmalar sayesinde sular engellere takılmadan akarak, felaketin boyutunun daha da büyümesinin önüne geçti.
Son dönemde yaşanan seller, Çevre ve Şehircilik Bakanlığını da harekete geçirmiş. Karadeniz illerini kapsayan 15 maddelik bir “İklim Değişikliği Eylem Planı” hazırlanmış. 19 bin akar dere ve 131 bin kuru dere incelenmiş, riskli bölgelerdeki yaklaşık 2 bin binanın acilen taşınması gerektiği tespit edilmiş. Görünen o ki, bu iş şaka kaldırmaz; binaları taşımak kaçınılmaz hale geliyor.
Rize'nin kentsel dönüşüm yaklaşımı
Belediye Başkanı Rahmi Metin ile de görüştüm. Onun bakış açısı farklı. Sosyoloji eğitiminin etkisiyle kentsel dönüşümde daha insani ve adil bir yöntem öneriyor: “Konuma göre kura.” Yani eski binada ön cephede oturanların, dönüşümden sonra da aynı konumdan hak sahibi olması. Bu yöntem, sürecin daha az sorunla ilerlemesini sağlayabilir.
Felaketler bize hep aynı şeyi hatırlatıyor: Riskli yapılarda mülkiyet hakkını sınırsız kullanmak doğru değil. Mülkiyet hukukunun afet durumlarına özgü esnetilmesi ve dönüşümde yöreye uygun dağıtım mekanizmalarının oluşturulması şart. Bu noktada belediyelerin görüşleri dikkate alınmalı ve yeni bir mevzuat hazırlanmalı.
Rize’de gördüklerim bana bir kez daha şunu düşündürdü: Felaketler olmadan önce alınacak tedbirler hayat kurtarıyor. Ama bunun için sadece teknik hazırlık değil, sosyolojik ve hukuki düzenlemeler de şart.
Rize'de yaşanan sel felaketi, zamanında alınan doğru kararların ne kadar hayati önem taşıdığını bir kez daha gözler önüne serdi. Vali'nin erken tahliye kararı, dere ve menfez temizliği gibi önlemler sayesinde can kaybı yaşanmadı. Ancak mal kaybı büyük. Uzmanlar, iklim değişikliğiyle birlikte bu tür felaketlerin artabileceğine dikkat çekerek, riskli bölgelerdeki yapıların taşınması gerektiğini vurguluyor. Rize'deki kentsel dönüşüm yaklaşımı ve mülkiyet hukukunun afet durumlarına göre yeniden düzenlenmesi de tartışılması gereken önemli başlıklar arasında.
