Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) zirvesi, Türkiye'nin Avrasya bölgesindeki stratejik önemini bir kez daha gözler önüne serdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın zirvedeki yoğun temasları ve kritik mesajları, Türkiye'nin hem Batı hem de Doğu ekseninde dengeleyici bir rol üstlendiğini gösteriyor. Zirvede Gazze'deki insanlık krizi, Suriye'nin toprak bütünlüğü, Orta Asya ve Güney Kafkasya'daki istikrar gibi önemli konular ele alındı. Türkiye'nin ŞİÖ içindeki aktif rolü, bölgesel barış ve refahın sağlanmasına önemli katkılar sunuyor. Peki, Türkiye bu dengeleyici rolü nasıl sürdürecek ve ŞİÖ'nün geleceğinde nasıl bir pozisyon alacak?
MURAT ANAR / ANKARA - BHA
Murat Anar, örgütün Avrasya Kıtası’nın yüzde 65’ini kapsayan üyeleriyle dünya nüfusunun yüzde 40’ını ve küresel gayrisafi hasılanın yüzde 30’unu temsil ettiğini belirtiyor. Özellikle Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan ve Pakistan’ın Türk dostu ülkeler olması, örgütün Türk Dünyası için stratejik önemini artırıyor.
2025’te düzenlenen ŞİÖ 25. Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi, 2001’den bu yana en geniş katılımlı toplantı olarak kayda geçti. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, zirvede yaptığı açıklamada, örgütün “gündemdeki zorluklara ve tehditlere karşı dayanışma ve tepki yeteneğinin güçlendirileceğini” vurguladı ve “daha adil bir çok kutuplu dünya düzeni yaratma sürecine katkı sağlanacağını” belirtti.
Türkiye’yi zirvede Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan temsil etti. Erdoğan’a Dışişleri Bakanı ve Maliye-Hazine Bakanı başta olmak üzere üst düzey bürokratlar eşlik etti. Erdoğan, zirvede Rusya, Çin, İran ve Azerbaycan cumhurbaşkanları ile Pakistan ve Ermenistan başbakanları ve Çin Komünist Partisi yetkilileri ile kritik görüşmeler gerçekleştirdi. Görüşmelerde ekonomik işbirliği, İsrail’in Gazze’deki saldırıları, Suriye’nin yeniden inşası ve bölgesel barış konuları masaya yatırıldı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın zirvede öne çıkan mesajları arasında şunlar yer aldı:
-
Gazze’de yaşanan insanlık krizine dikkat çekilmesi
-
Suriye’nin toprak bütünlüğü ve kalıcı barışın sağlanması
-
Orta Asya ve Güney Kafkasya’da barış, refah ve istikrarın güçlendirilmesi
-
Türk Devletleri Teşkilatı’nın çalışmalarının desteklenmesi
-
Enerji, ekonomi ve iklim değişikliği alanlarında işbirliğinin artırılması
-
Türkiye-ŞİÖ ilişkilerinin güçlendirilmesi
Murat Anar’a göre, Türkiye’nin hem Batı hem de Rusya, Çin ve İran ekseninde dengeleyici bir rol oynadığı ve stratejik konumu sayesinde birçok ülke için vazgeçilmez bir müttefik olduğu vurgulanıyor.
Örgüt, üyeleri arasında zaman zaman yaşanan Pakistan-Hindistan gerginliği, Rusya-Ukrayna savaşı, ABD’nin İran’a yönelik baskıları ve Afganistan ile Orta Doğu’daki istikrarsızlık gibi sorunlarla karşı karşıya. Ayrıca Avrupa Birliği’nin Türk Devletleri ile mali işbirliği stratejisi, ŞİÖ’nün etkinliğini sınırlayabilecek faktörler arasında gösteriliyor.
Şanghay İşbirliği Örgütü zirvesi, Türkiye'nin bölgesel ve küresel arenadaki dengeleyici rolünü pekiştirdiği önemli bir platform oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın zirvede gerçekleştirdiği temaslar ve vurguladığı konular, Türkiye'nin hem Batı hem de Doğu ülkeleriyle olan ilişkilerinde stratejik bir denge kurduğunu gösterdi. Zirvede Gazze, Suriye, Orta Asya ve Güney Kafkasya gibi kritik bölgelerdeki sorunlar ele alındı ve Türkiye'nin bu bölgelerdeki barış ve istikrar çabalarına verdiği destek vurgulandı. Murat Anar'ın değerlendirmelerine göre, Türkiye'nin stratejik konumu ve dengeleyici rolü, ülkeyi birçok ülke için vazgeçilmez bir müttefik haline getiriyor. Ancak ŞİÖ'nün karşı karşıya olduğu zorluklar ve AB'nin Türk devletleriyle mali işbirliği gibi faktörler, örgütün etkinliğini sınırlayabilir. Türkiye'nin ŞİÖ içindeki rolü ve geleceği, bölgesel ve küresel gelişmelerle yakından ilişkili olmaya devam edecek.
